Waarom de dierenarts zo duur is geworden

Iedereen met een huisdier heeft het gemerkt: een bezoek aan de dierenarts is de afgelopen jaren flink duurder geworden. Voor een deel komt dat door de inflatie, maar dat is niet het hele verhaal. De stijging van de dierenartskosten is namelijk veel groter dan die inflatie. Er is meer aan de hand.

In Nederland zagen we de afgelopen jaren dat er veel dierenartspraktijken werden overgenomen door grote buitenlandse investeringsbedrijven, zoals Evidensia en Anicura. Van de 1200 dierenklinieken zijn er inmiddels 490 in handen van deze multinationals (en dat aantal groeit). Dat is maar liefst 40%. Zouden al die overnames de stijging van de dierenartskosten mede kunnen verklaren?

Onderzoek naar hoge dierenartsrekening

Ook de Tweede Kamer ziet dat steeds meer mensen moeite hebben om de hoge dierenartsrekening te betalen. De Kamer vroeg in december 2022 aan de toenmalige minister van Landbouw om onderzoek te doen naar de gestegen prijzen. Dat onderzoek is op 3 april 2025 verschenen. De kamer had het al in 2023 willen ontvangen, maar dat heeft twee jaar langer geduurd. Dat is jammer.

Commerciële ketens schreven mee aan onderzoeksvragen

Wat nog veel erger is, is dat de grote ketens van dierenartspraktijken het onderzoek flink hebben beïnvloed. NRC onthulde op 18 juli 2024 dat de grote ketens Evidensia en Anicura (die zelf onderzocht werden) mee mochten schrijven aan de onderzoeksvragen. Daarnaast werden ze op de hoogte gehouden van ontwikkelingen in het onderzoek en konden ze daarop reageren. Dat betekent dat het onderzoek absoluut niet onafhankelijk was.

Het kost geen enkele moeite om de invloed van de grote ketens terug te zien in het onderzoek. Zo zijn de grote winsten die de grote ketens maken niet onderzocht. Terwijl die winsten wel heel groot zijn. Tv-programma’s als Meldpunt en Kassa lieten zien dat de grote ketens veel hogere prijzen rekenen dan reguliere dierenklinieken. Dat geldt helemaal voor spoedzorg. Over de hele linie zijn de tarieven voor die spoedzorg met 40% gestegen, veel meer dan de inflatie. Maar dat is slechts een gemiddelde: in sommige gevallen werd de spoedzorg 100 of 200% duurder nadat een dierenkliniek was overgenomen door een internationale keten.

Dure en nutteloze doorverwijzingen

De winsten van de grote ketens worden soms kunstmatig verhoogd, meldde NRC begin dit jaar. Journalisten hadden ontdekt dat Evidensia hun dierenartsen bonussen beloofde als ze meer dieren zouden doorverwijzen naar dure dierenziekenhuizen. Ook als dat helemaal niet nodig was, werden eigenaren van huisdieren daardoor met zeer hoge rekeningen geconfronteerd. Voor een eigenaar is het vaak moeilijk om te beoordelen om een voorgeschreven behandeling noodzakelijk is of niet. Daar maakte Evidensia schaamteloos misbruik van. Na een golf van negatieve publiciteit stopte Evidensia daar mee.

Alles bij elkaar zou er meer dan voldoende aanleiding moeten zijn om die hoge winsten van de grote ketens eens beter te onderzoeken. Het is een gemiste kans dat dat niet is gebeurd.

Monopolie in de avond en het weekend

Als baasje van een huisdier wordt het steeds moeilijker om die grote en dure dierenartsenketens te ontlopen. De ketens hebben inmiddels in steeds meer regio’s een monopoliepositie. 40% van de dierenartspraktijken nu in handen van een internationale keten. Overdag, tijdens de gewone openingstijden, kunnen eigenaren van een huisdier meestal nog wel een zelfstandige dierenartspraktijk vinden. Maar ‘s avonds en in het weekend is dat een ander verhaal. In veel regio’s is er dan geen zelfstandige dierenartsenpraktijk meer open, alleen bij de grote ketens kun je dan terecht voor spoedzorg. Dat gebeurt niet alleen in dunbevolkte gebieden, maar ook in grote steden als Amsterdam en Eindhoven. Zelfs de reguliere dierenartspraktijken verwijzen klanten daar in de avond en het weekend vaak door naar een grote keten.

Alleen meer transparantie is geen oplossing

Er zou dus alle reden voor de regering moeten zijn om in te grijpen. Toch gebeurt dat niet. De huidige staatssecretaris van Landbouw stelt voor dat de prijzen transparanter worden gemaakt. En dat paraveterinairen meer taken zouden moeten kunnen overnemen van de dierenarts. Dat laatste is een goed idee, zo kun je de werkdruk van de dierenarts verlagen en de kosten van de behandelingen iets verlagen.

Maar meer transparantie zal niet helpen om de huisdiereigenaren een betere keuze te laten maken en om de prijzen te drukken.

Allereerst omdat vooral in de spoedzorg de prijzen torenhoog gestegen zijn. Bij spoedzorg, soms gaat het om leven en dood van het dier, heb je vaak weinig mogelijkheden om naar een andere dierenarts te gaan. Als je geen keuze hebt waar je met je dier naar toe gaat, helpt meer transparantie niet.

Ook bij de reguliere zorg voor het dier helpt transparantie over het prijskaartje van behandelingen vaak niet. Want wat doe je als de kliniek het dier dure, maar nutteloze testen en behandelingen laat ondergaan? Die drijven de prijs flink op, maar zijn misschien helemaal niet nodig. Lang niet elke eigenaar heeft de kennis om in te kunnen schatten of een duur onderzoek echt nodig is, of dat het onderzoek vooral wordt gedaan om de prijs op te drijven. Zoals die bonussen van Evidensia, om dieren dure behandelingen te laten ondergaan.

Meer transparatie zal meestal dus ook geen oplossing zijn voor de stijgende kosten van de dierenzorg.

Vijf maatregelen voor lagere dierenartskosten

Wat moet er dan wel gebeuren om de zorgkosten voor dieren beheersbaar en betaalbaar te maken? De Sophia-Vereeniging vindt dat de regering daartoe vijf maatregelen zou moeten nemen. Sommige maatregelen kunnen al op de korte termijn worden ingevoerd, andere kosten meer tijd.

1. Stel maximumtarieven voor diergeneeskundige zorg in

Nederland kende tot 1998 maximumtarieven voor de dierenarts. Na de afschaffing van die maximumtarieven stegen de prijzen. En sinds de overnamegolf door buitenlandse ketens zijn de prijsstijgingen helemaal doorgeschoten. Een herinvoering van maximumbedragen kan daar en einde aan maken.

2. Schaf de btw op dierengeneeskundige zorg af

Dat zou ook stroken met artikel 2.1.6 van de Wet Dieren. Daarin staat dat iedereen verplicht is een hulpbehoevend dier de benodigde zorg te bieden. Dat betekent dat je strafbaar bent wanneer je als eigenaar een huisdier niet naar de dierenarts brengt als dat nodig is. Het is niet uit te leggen dat de overheid hulp aan dieren (terecht) wettelijk verplicht, maar daar tegelijkertijd belasting (btw) over heft.

3. Pak de overnames door buitenlandse investeringsbedrijven aan

Investeringsbedrijven hebben niet het belang van het dier voorop staan, maar het belang van de aandeelhouder. Verbiedt verdere overnames van dierenartspraktijken en draai ze terug, waar dat kan. In Frankrijk is dat ook gebeurd; daar heeft de rechter de overname van praktijken door Evidensia teruggedraaid.

4. Leid meer dierenartsen op

Nu mogen elk jaar slechts 240 studenten met de opleiding diergeneeskunde beginnen. Omdat niet elke student die aan zijn opleiding begint deze ook voltooit (ongeveer driekwart van de beginnende studenten haalt de eindstreep) is het aantal afstudeerders nauwelijks voldoende om de dierenartsen die met pensioen gaan te vervangen. En dat terwijl er nu een schreeuwend tekort aan dierenartsen is.

5. Maak het wettelijk mogelijk dat paraveterinairen meer handelingen mogen verrichten

Dat maakt de dierenzorg goedkoper en het ontlast de dierenarts. De staatssecretaris gaat bekijken of dit de druk op de dierenzorg kan verminderen. Dat is een aardige eerste stap, maar pas als hij ook ook de eerste vier maatregelen uit dit lijstje gaat uitvoeren gaat er ècht iets veranderen. Alleen dan zal de zo belangrijke dierenzorg weer betaalbaar worden.

Vind jij ook dat de dierenartskosten omlaag moeten, zodat huisdieren de zorg krijgen die ze verdienen? Teken onze petitie voor lagere dierenartskosten!