ERNSTIG LEED BIJ RASDIEREN

Wat is het rasdierenprobleem?

Rashonden zijn er in alle soorten en maten. Allemaal stammen ze af van de wolf. Maar een chihuahua, een poedel en een Duitse dog lijken in uiterlijk en gedrag in niets meer op hun verre voorouder. Oorzaak daarvan is een fokbeleid dat al vele tientallen generaties alleen maar is gericht op de uiterlijke kenmerken van honden. Die bepalen namelijk de verschillen tussen de vele rassen en zijn tot in detail vastgelegd in internationale rasstandaarden.

Om zo goed mogelijk aan de rasstandaard te voldoen, wordt er gefokt met de dieren die deze kenmerken in de meest extreme vorm bezitten. Dat heeft geleid tot een waar rariteitenkabinet: honden met uitpuilende ogen, afgeplatte snuiten, krullende staarten die niet meer omlaag kunnen, korte pootjes of overdadige plooien en rimpels. Dit gebeurt bij honden, maar ook bij onder andere katten, konijnen, vogels en vissen.

Enorm veel leed

In de natuur zijn de verschillende diersoorten ontstaan na miljoenen jaren natuurlijke selectie, waarbij soorten zich optimaal aanpasten aan hun omgeving. Bij rashonden is dit proces veel sneller gegaan, door ingrijpen van de mens. Dit kunstmatig fokken op extreme uiterlijke kenmerken heeft bij veel rassen geleid tot enorm veel leed. Zo is de kleine bolle schedel van de Cavalier King Charles spaniël te klein voor zijn hersenen. Daardoor kampen ze met epileptische aanvallen. Teckels zakken door hun veel te lange rug, de Engelse buldog kan zich niet op natuurlijke wijze voortplanten en door zijn veel te korte snuit heeft hij moeite met ademhalen. Door al zijn rimpels en plooien heeft de shar-pei last van huidaandoeningen zoals eczeem, schimmelinfecties en ontstekingen. De voorbeelden zijn talloos.

Inteelt

Naast de lichamelijke (zichtbare) problemen, kennen veel rashonden genetische afwijkingen die niet direct zichtbaar zijn. Om rashonden te krijgen die aan het gewenste beeld voldoen, worden de ouderdieren streng geselecteerd. Slechts een kleine groep honden is goed genoeg. Het gevolg: inteelt. De ouderhonden zijn voor de fokker misschien wel heel waardevol, ze leveren immers dure pups op. De inteelt zorgt ervoor dat de kans groter is dat dieren ziek worden. Want niet alleen de ‘goede’ eigenschappen worden doorgegeven, ook genetische gebreken hebben een veel grotere kans om zich te openbaren in het nageslacht. Zo hebben boxers vaak hartproblemen, veel husky’s kampen met oogafwijkingen en de kans op kanker is groot bij labradors, Berner sennenhonden en flatcoated retrievers.

Video: Onder andere met behulp van voorlichting op de sociale media zorgen wij dat toekomstig huisdiereigenaren meer te weten komen over de rasdierenproblematiek. Zo kunnen zij een verantwoorde keuze maken bij het uitkiezen van een huisdier. 

Video: Arjen Lubach vroeg in april 2018 aandacht voor de rashondenproblematiek in zijn VPRO-programma Zondag met Lubach.

Wat is de oplossing?

Het oplossen van de rasdierenproblematiek is lastiger dan je zou denken. Zo is uit eigen onderzoek (A. Willemse, WUR, 2015) gebleken dat erfelijke aandoeningen door eigenaren worden meegenomen in de aanschaf van een rashond. Ze zijn echter geen belemmering om het ras van hun voorkeur uit te kiezen. Vaak heeft de affectie die mensen voor een bepaald ras voelen de overhand. Daarbij worden de rasproblemen onderschat. Willen we de rasdierenproblematiek oplossen, dan moet dat op twee vlakken gebeuren:

1. Strenge en duidelijk regelgeving vanuit de overheid is nodig. Het is sinds juli 2014 verboden om doelbewust mismaakt, zieke dieren te fokken. Maar door het ontbreken van handhaafbare criteria, beschermt dit verbod nauwelijks dieren. De regelgeving moet concreet ingevuld worden.
2. Mensen moeten zich bewust worden van de rasdierenproblematiek en geen zieke honden meer kopen/verkopen. Wanneer mensen het niet meer normaal en aanvaardbaar vinden dat er doodzieke dieren gefokt worden, zal de vraag naar deze dieren afnemen. Dit is echter een zaak van lange adem.

Hoe helpen we de rasdieren?

• Door de minister te wijzen op de noodzaak van concrete regelgeving die de dieren beschermt.
• Met de gezamenlijke publiekscampagne Koop Geen Kortsnuit ondersteunt door vele dierenwelzijnsorganisaties en dierenartsen.
• Door met onze petitie aan te tonen dat er maatschappelijk draagvlak is voor een importverbod van doorgefokte dieren.
• Door te laten zien dat de rasdierenshows het doorfokken met alle gevolgen in stand houdt.
• Door te pleiten voor een vliegverbod voor kortsnuiten.
• Door zoveel mogelijk (potentiële) diereneigenaren te informeren over de problemen.
• Door de vraag naar dieren met een ziekmakend uiterlijk te beïnvloeden zodat er uiteindelijk geen vraag meer is naar doorgefokte dieren.

Behaalde successen

• In november 2023 startten Dier&Recht, Sophia-Vereeniging, de Hondenbescherming, Caring Vets, Dierenlot, het cluster Gezelschapsdieren van de beroepsvereniging voor dierenartsen en de Europese dierenartsenorganisatie FECAVA het vervolg van de gezamenlijke publiekscampagne Koop Geen Kortsnuit. Eerder richtte deze campagne zich op kortsnuitige honden, maar nu ook op kortsnuitige katten.

• In augustus 2023 werd het fokken met extreem kortsnuitige honden in in zijn geheel verboden. De uitzondering voor outcross met een hond met een langere snuit kwam per direct te vervallen.

• In februari 2023 maakte minister Adema bekend dat hij werkt aan een houdverbod en een vertoningsverbod voor dieren met schadelijke uiterlijke kenmerken.

• In augustus 2022 startten Dier&Recht, Sophia-Vereeniging, Caring Vets, Dierenlot en het cluster Gezelschapsdieren van de beroepsvereniging voor dierenartsen de gezamenlijke publiekscampagne Koop Geen Kortsnuit.

• In maart 2019 kwam minister Schouten dan eindelijk met concrete handhavingscriteria voor het fokken van rasdieren, te beginnen met de schedelvorm, de vorm van de neus en de ogen. Een doorbraak: er mag niet meer gefokt worden op een te platte snuit. Begin 2020 ontvingen de eerste fokkers een waarschuwing.

• In november 2018 erkenden alle deelnemende politieke partijen tijdens het AO Dierenwelzijn dat er dringend behoefte is aan strenge wettelijke maatregelen voor de hondenfok.

• In de zomer van 2018 liet de gemeente Amsterdam weten rashondenshows te willen verbieden. Helaas praktisch nog niet haalbaar, maar een duidelijk signaal was het zeker: steeds meer mensen keren zich tegen de rashondenshows.

• Per 1 juli 2014 moet de fokkerij ‘voor zover mogelijk’ voorkomen dat dieren ziek worden door inteelt of ernstig lijden onder hun uiterlijk. Een mooie stap in de goede richting, maar zonder concrete criteria, nog te vaag om op te handhaven.

• Juni 2013: eindelijk regelgeving voor hobbyfokkers! De al geldende regelgeving voor de bedrijfsmatige handel, fok en opvang van huisdieren moest volgends de Kamer ook gaan gelden voor hobbyfokkers.

• In juli 2012 liet de verantwoordelijk staatssecretaris weten jaarlijks twee hondenrassen te willen onderzoeken op veel voorkomende schadelijke raskenmerken en erfelijke gebreken. Daarnaast bekende de Raad van Beheer op Kynologisch Gebied in Nederland publiekelijk schuld aan het laten ontsporen van het fokbeleid. Het maatschappelijk draagvlak voor de campagne werd steeds groter.

• In januari 2011 verscheen de rashondenproblematiek op de politieke agenda naar aanleiding van een uitzending van ZEMBLA over de campagne van de Sophia-Vereeniging over rashondenshows.

• Maar liefst 12.783 mensen ondertekenden de brandbrief aan voormalig staatssecretaris Bleker waarin hem gevraagd werd het rashondenleed te stoppen middels wetgeving. Hiermee stonden de problemen van rashonden in een keer op de kaart.